Vakıflar Genel Müdürlüğü῾ne bağlı olan ve İstanbul Beyazıt῾ta bulunan Türk Vakıf Hat Sanatları Müzesi II. Beyazıt Külliyesi῾nin Beyazıt Medresesi içinde. Daha önce giriş kapısının sağında, büyük dikdörtgen havuz bulunduğundan, halk arasında "Havuzlu Medrese" olarak da tanınmakta. Padişah II. Beyazıt tarafından 1506-1508 yıllarında yaptırılmıştır.
Müzenin bulunduğu medresenin tarihçesi
Medresenin inşası 1506-1508 de tamamlanmıştır. Caminin inşası 1497-1506 yılarındadır. Ancak Vakıflar Genel Müdürlüğü῾ndeki vakfiye, 1505 tarihini taşımakta. Bu durum, caminin tamamlandıktan sonra, külliyenin vakıf kapsamına alındığını gösteriyor.
Beyazıt Medresesi, medreselerin kapatılmasından sonra, evrak tevzi
yeri, fakirler için yerleşme yeri, bir süre yurt ve nihayet Belediye
Müzesi ve Umumi Kütüphane olarak kullanılmış. 1943῾dan sonra Gazanfer
Ağa Medresesi῾nin onarımı üzerine, Belediye İnkılâp Müzesi, Beyazıt
Medresesi῾nden Gazanfer Ağa῾ ya taşınmış burada sadece kütüphane
kalmış.
İlk defa, 1968 yılında Yavuz Selim Medresesi῾nde açılan Yazı Müzesi, Bayezit Medresesi῾nin Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından restore edilmesinden sonra, 28 Ekim 1984 tarihinde, Türk Vakıf Hat Sanatları Müzesi adı ile ziyarete açıldı.
Yazma ve levha eserlerin yanı sıra, çeşitli malzeme üzerine, (taş,
cam, kumaş, maden) yazılmış eserlerin bulunduğu müzede, 277 adeti
sergide olmak üzere toplam 3 bin 638 eser mevcut. Dershane odasında da
kutsal emanetler sergilenmekte. Müzedeki eserler, yazı çeşitlerine
göre ayrılarak, eğitici olması ön planda tutularak sergileniyor.
Türk Vakıf Hat Sanatları Müzesinde:
Kûfî yazmalı Kur῾an-ı Kerimler, Risâleler, Hint ve Mağrip hatlı yazma eserler, levhalar,
Nesih Kur῾an-ı Kerimler ve ahşap kat῾ıa eserler,
Muhakkak Kur῾an-ı Kerimler ve sülüs levhalar,
Tâlik yazma ve levhalar- istifli yazılar,
Sülüs ve aynalı yazılar,
Tuğralar, nesih Ku῾ran-ı Kerimler,
Hattat padişahlara ait, sülüs ve muhakkak yazmalar,
İcâzetler,
Hilyeler,
Hanım hattatlara ait işleme yazılar,
Meşkler, muhakkak Kur῾an -ı Kerimler,
Etnografik teÅŸhir,
Sülüs ve nesih murakkaklar,
Kutsal Emanetler
Olmak üzere 14 teşhir bölümü bulunmaktadır.
>Kûfî Kur῾an-ı Kerim, Risâleler, Hint ve Mağrip Hatlı Yazma Eserler ve Levhalar Bölümünde:
IX.yy.- X.yy. a tarihlendirilen ve müzenin en eski eseri olan Kûfi
Kur῾an-ı Kerim bulunmaktadır. Hattatı, Mehmet bin İdris῾ tir. XII.yy.῾
a tarihlendirilen risâleler ile nesih karakterli Hint yazısı ile
yazılmış Kur῾an-ı Kerim de bu bölümde bulunmaktadır.
Duvarlarda, Kolağası Arif, Vâsıf, Mehmet Ali Mekki῾nın kûfi yazı ile
yazılmış levhaları bulunmaktadır.
Nesih Kur῾an-ı Kerimler ve Ahşap Kat῾ıa Eserler Bölümü῾nde:
Mustafa Hilmi Mehmet Şevki, Üsküdarlı İbrahim, Kayyumzade Mehmet Salih῾ in nesih Kur῾an-ı Kerimleri ile, Mehmet Zaifi῾nin nesih yazı ile yazdığı risâleler mecmuası bulunmaktadır.
Duvarlarda kadife üzerine ahşap ve fildişi malzeme ile yazılmış kat῾ıa
levhalar sergilenmektedir. Ayrıca, Kâmil Efendi῾nin ve Nazif Beyin
celî sülüs, Rami῾nin ve Fuat῾ın sülüs hat ile yazdıkları levhalar
teÅŸhir edilmektedir.
Muhakkak Kur῾an-ı Kerimler ve Sülüs Levhalar Bölümü῾nde:
Hemedanlı Ahmet Oğlu Muhammed Hallâvî῾nin muhakkak hatlı Kur῾an-ı Kerim῾inin yanı sıra, hattatı bilinmeyen muhakkak Kur῾an-ı Kerimler
sergilenmektedir.
Duvarlarda Mehmet İzzet, Mustafa İzzet, Şefik gibi değerli hattatların
sülüs hatları teşhir edilmektedir.
Tâlik Yazmalar ve Levhalar Bölümü῾nde:
Hattatı bilinmeyen tâlik Kur῾an-ı Kerim῾in yanı sıra, Mehmet Oğlu Cezerî῾nin Şerh-i şalibi ile hattatı bilinmeyen tefsir kitabı bulunmaktadır.
Duvarlarda ise Abdülaziz, Seyyid Abdülkerim, Mehmet Nuri, Ali Haydar,
Mevlevî Zeki Dede, Yesârizade Mustafa İzzet῾ in tâlik hatları
sergilenmektedir.
Sülüs ve Aynalı Yazılar Bölümü῾nde:
Hüseyin Dede oğlu Ahmed, Mehmet Ali El Rûmi Oğlunun yazdığı Kur῾an-ı Kerimler teşhir edilmektedir.
Duvarlarda hattatı bilinmeyen tâlik levhanın yanı sıra, Mustafa İzzet῾in sülüs, aynalı hatları ile Kâmil Akdik, Tevfik, Abdülfettah, Saray-ı Amire Katip Ömer῾in yazıları sergilenmektedir.
Tuğralar ve Nesih Kuran-ı Kerimler Bölümü῾nde:
Rüstem῾in ve adı bilinmeyen bir hattatın yazdığı nesih Kur῾an-ı Kerimler teşhir edilmektedir.
Duvarlarda, Mümtaz, Abdullah Tevkii, Vehic ve Kudsî῾nin Tuğraları
sergilenmektedir. Tuğralar, II. Mahmud ve III. Selim῾e aittir. Bunun
dışında Tuğra istifli hatlar da bulunmaktadır.
Hattat Padişahlar, Sülüs ve Muhakkak Yazmalar Bölümü῾nde:
III.Murad῾ın tâlik ile yazılmış hattı ile, Sultan II.Abdülhamid῾in kendi elleri ile yaptığı ceviz ve gül ağacından rahle sergilenmektedir.
Bunun dışında, Vahideddin Efendi, Sultan Abdülmecid, III. Ahmet ve II.
Mahmud῾un hatları da burada teşhir edilmektedir.
İcazetler, Nesih Kur῾an-ı Kerimler Bölümü῾nde:
Ali Râsim, Hafız Abdülkadir Necati, Hüseyin Hamid, Hafız Mustafa Rakım, Recai Efendi, Mehmet Vasfi, Mir Osman Edib, Mehmet Rüştü, Emine Behcet Namıka, İsmail Şemseddin῾in icâzetleri sergilenmektedir.
Ayrıca Hasan Hayri, Mehmet Oğlu Mahmud, Muhammed Larioğlu Alaeddin῾in nesih Kur῾an-ı Kerimleri bu bölümü süslemektedir.
Hilyeler Bölümü῾nde:
Hacı Ahmed Arif, Vahdeti Bey, Kağıtcızade Feyzullah, Hafız Osman , İbrahim Sükûti, Ali Rıza, Tahsin Hilmi, Mahmud Celaleddin, Mehmet Şefik, Osman῾ül Enverî, Hafız Mehmet Fehmi ketebeli hilyeler sergilenmektedir.
Hanım Hattatlar-İşleme Yazılar Bölümü῾nde:
Yazılar sülüs yazı ile işlenmiştir. Çoğunun hattatı bilinmemektedir. Şefik Bey, Sabri Mustafa İzzet, Yesari , Selma, Nasiye ketebeli hatlar bu bölümde sergilenmektedir.
Meşkler-Muhakkak Kur῾an-ı Kerimler Bölümü῾nde:
Katipzade Refii Yesari, Mahmud Celaleddin, Yedikuleli Seyyid Abdullah, Rakım, Mehmet Esat῾ül Yesari῾ye ait sülüs ve tâlik meşkleri sergilenmektedir. Hacı Mustafa İbnî Osman῾ın muhakkak Kur῾an-ı Kerim῾i de bu bölümdedir.
Etnografik Teşhir Bölümü῾nde:
Klasik medrese yaşamını yansıtan bir ergileme mevcuttur. Burada, mankenler yardımı ile, hattat ve iki üçük talebesi, devrin giysileri içinde hat öğrenmeleri anlandırılmıştır. Bu teşhir ile müzedeki monotonluk kırılarak ilk defa derse vekalet sisteminin uygulandığı ellili medreseler grubuna giren medresede, hat eğitim atmosferi yansıtılmıştır.
Sülüs ve Nesih Murakkâlar Bölümü῾nde:
Mustafa Dede ve Tabağızade
İzzet῾in sülüs ve nesih hattı ile yazdığı murakkâlar sergilenmektedir.
Duvarlarda, İzzet, Refik, Ali, Hacıbeyzâde Ahmet Muhtar, Ferit Şefik,
Şeyh Muhammed Sırrı, Vahdeti, Abdülvahit῾in sülüs ile yazılmış taç
şeklinde istiflenmiş hatları mevcuttur.
Kutsal Emanetler Bölümü῾nde:
Ortada 585x3.14 m. ebadında orijinal Kâbe Kapısı örtüsü yer almaktadır. Siyah kumaş üzerine "El Hac Ali Muhammed Eba Paşazade" tarafından yazılan hatlar, altın ve gümüş iplikler ile
işlenmiştir. H.1301 tarihlidir. Burada, İpek, sıra saten, kendinden
desenli, jakarlı Kâbe örtüsü (Siyah) ve Kâbe iç örtüsü (Kırmızı) ile
Makâm-ı İbrahim örtüsü olduğu sanılan işleme örtü de sergilenmektedir.
Sakal-ı Şerif, orijinal kutusunda muhafaza edilmektedir. Hazreti
Muhammed (SAV)῾in kabir toprakları, kapalı bir şişe içinde muhafaza
edilerek sergilenmektedir. Bunun dışında, Hazreti Muhammed (SAV)῾in
saç-ı şerifleri, zıbın-ı saadetleri, Kuşağı Şerifi῾nin bir parçası
gibi kutsal emanetler de bu bölümde bulunmaktadır.
Duvarlarda, Mekke, Medine, Müzdelife, Arafat Dağı῾nı tasvir eden
minyatürler, Kabe῾yi çeviren yazı Kuşağı Parçası, Sultan III.Ahmet῾in, II. Mahmud῾un , Sami Efendi῾nin, İbrahim Nesafe῾nin hat
levhaları sergilenmektedir.
Koridorlarda, çeşitli hattatlara ait eserlerin yanı sıra, vitrin
içlerinde, yazma eserler teşhir edilmektedir. Hasan Rıza, Şeyh
Muhammed Selim el Kadiri, II. Mahmud, III. Ahmet, Mehmet Åžefik, Seyyid
Mehmet Tahir, Hafız Vahdeti, Res῾a, Mahmud Celaleddin, Sami, Muhammed
Cevdet῾in levhaları sergilenmektedir.
Koridorlardaki vitrin içlerinde Kur῾an-ı Kerim cüzleri, Sahihi Buhari Cüzleri, Karahisarlı Nasuhizade İdris, Arapzade Mehmet Oğlu Ahmet, Ahmet Oğlu Mehmet῾in yazdıkları Kur῾an-ı Kerimler sergilenmektedir.
Sürekli Takvim (Ruznuma-i Cedide) üzeri hatlı teberler, Türkçe
tefsirli Kur῾an-ı Kerimler, Valde Sultan Vakfı gümüş takım, lake
kalemdan kubur ve hat malzemeleri (makta῾, kalemtıraş, mühre, kamış
kalem, makas vs.) revaklardaki vitrinlerde sergilenmektedir.
Müzenin bahçesinde Çırçırlı Ali, Sami Efendi῾nin celî sülüs M. İzzet ve Nuri῾nin tâlik hatları ile yazdığı taş kitabeler teşhir
edilmektedir. Bunun dışında, H.1213 tarihli bir mezar taşı da bahçede
sergilenmektedir.
Müze bahçesinde, Ahmet Ziya Bey tarafından yapılmış iki güneş saati
bulunmaktadır.
Müze Pazar ve Pazartesi hariç diğer günler 09.00-16.00 saatleri
arası açıktır. Şimdilerde restore edildiği için kapalı durumda.
İstanbul Vakıflar Bölge Müdürlüğü - Türk Vakıf Hat Sanatları Müzesi
Bayazıd Camii karşısı Bayazıd / İSTANBUL
Telefon: 0 212 527 58 51
Müze Yetkili Birim Amiri: Dr. Zübeyde Cihan ÖZSAYINER
Kaynak: Vakıflar Genel Müdürlüğü Web Sitesi; http://www.vgm.gov.tr/08_KulturelFaaliyetler/002_Muzeler/muze_hatsanat.cfm
Sonraki içerik
Bu sitede yer alan eserlerin tüm hakları sahiplerine aittir. Sahiplerinden
izinsiz kopyalanamaz,
saklıdır.